Powieść Henryka Sienkiewicza wydana w 1894 roku. Jedna z kilku powieści obyczajowych w dorobku autora. Surowo potraktowana przez krytykę literacką epoki, cieszyła się jednak popularnością wśród czytelników, choć nigdy nie dorównała poczytnością powieściom historycznym tego autora.
Podstawową przestrzeń powieści stanowi Warszawa, a jej głównym bohaterem jest kupiec i przedsiębiorca Stanisław Połaniecki – z wykształcenia inżynier, a z pochodzenia szlachcic, który żeni się ze zubożałą szlachcianką Marynią, z domu Pławicką. Z bezwzględnego człowieka interesu i niewiernego męża, który wartości moralne podporządkowuje swoim celom i zachciankom, zmienia się w hołdującego tradycyjnym wartościom ziemianina.
Obraz małżeństwa Połanieckich pokazany w dziele koncentruje się głównie na przeżywaniu relacji przez obojga małżonków. Opisy dotyczą głównie małżonków, natomiast niewiele mówi się o małżeństwie jako związku. Henryk Sienkiewicz skupia się bardziej na opisie Stanisława Połanieckiego niż jego żony. To jego sylwetka jest bardziej szczegółowo i wszechstronnie nakreślona. Połaniecka przedstawiona jest w głównej mierze jako żona idealna.
Powieść Rodzina Połanieckich doczekała się ekranizacji jako serial telewizyjny „Rodzina Połanieckich” w reżyserii Jana Rybkowskiego z muzyką Wojciecha Kilara (1978 r.) oraz film pełnometrażowy stworzony z materiałów serialu (1983 r.).
