Jan Długosz / źródło: Polskie Towarzystwo Krajoznawcze, 1915 r., Warszawa / Biblioteka Narodowa / polona.pl
Jan Długosz urodził się w 1415 roku w Brzeźnicy, zmarł 19 maja 1480 roku w Krakowie. Polski historyk, kronikarz, twórca dzieła Roczniki czyli kroniki sławnego Królestwa Polskiego, duchowny, geograf, pierwszy heraldyk polski, dyplomata; wychowawca synów Kazimierza Jagiellończyka, posiadał przywilej kreacji notarialnej.
Urodził się w rodzinie szlacheckiej. Był synem Jana Długosza z Niedzielska, uczestnika bitwy pod Grunwaldem, który otrzymał później starostwo nowokorczyńskie. Jego matka zmarła, kiedy młody Jan miał kilka lat. Miał 11 braci, z których wszyscy nosili imię Jan oraz kilka sióstr. Po przeprowadzce rodziny do Nowego Korczyna uczęszczał tam do szkoły parafialnej, gdzie uczył się łaciny i został przeznaczony do stanu duchownego. W 1428 roku wyjechał na studia do Akademii Krakowskiej, gdzie zafascynował się twórczością Wincentego Kadłubka. Wówczas postanowił spisać kronikę dziejów Polski, a w 1431 roku porzucił studia, nie uzyskując żadnego stopnia. Z rekomendacji stryja, księdza Bartłomieja Długosza, zaczął pracę sekretarza u Zbigniewa Oleśnickiego. Dzięki stryjowi otrzymał także kilka probostw i dochodowych godności kościelnych. W 1436 roku został kanonikiem kapituły krakowskiej, a cztery lata później przyjął święcenia kapłańskie. Był także kanonikiem sandomierskim i gnieźnieńskim. Podczas pracy u kardynała Oleśnickiego pełnił funkcję poborcy podatkowego i zarządcy majątkiem kościelnym. W 1440 roku spisał pierwszą wersję „Księgi uposażeń biskupstwa krakowskiego”.
Z polecenia arcybiskupa w 1435 roku został wysłany na sobór w Bazylei, a pięć lat później towarzyszył Władysławowi Warneńczykowi w podróży po koronę królewską na Węgry. W 1449 roku przywiózł Oleśnickiemu z Rzymu kapelusz kardynalski. Był także wykonawcą testamentu kardynała. Po śmierci arcybiskupa Jan Długosz zaczął pracę nad aktualizacją rejestrów majątków kościelnych. Zebrał wykazy dochodów kapituł katedralnych, kościołów kolegiackich, parafialnych oraz klasztorów i ułożył je w dzieło znane dziś jako „Księga uposażeń diecezji krakowskiej” (łac. Liber beneficiorum dioecesis Cracoviensis). Pracował nad nim w latach 1470-1480, jednak nie zdołał go ukończyć. Kapituła krakowska przekazała mu jako wynagrodzenie prestymonia, w tym wieś Pychowice. Na początku lat 60. skonfliktował się z królem Kazimierzem Jagiellończykiem, ze względu na wakat w diecezji krakowskiej. Jan Długosz poparł kandydaturę Jakuba ze Sienna, popieranego przez papieża, natomiast król forsował kandydaturę Jana Gruszczyńskiego. Wobec sprzeciwu kapituły kanonicy zostali pozbawieni majątków i eksmitowani. Pisarz schronił się wówczas w Melsztynie. Dwa lata później odzyskał beneficja i na prośbę króla podjął się rokowań pokojowych z Krzyżakami, które doprowadziły do II pokoju toruńskiego. Podejmował się także innych działań dyplomatycznych, jak choćby pośrednictwo między Jerzym z Podiebradów a Ligą Katolicką w Czechach, czy układ między Maciejem Korwinem a Koroną Polską i Królestwem Czech.
W 1455 roku rozpoczął pisanie swojego dwunastotomowego magnum opus poświęconego historii Polski, nazwanego później Roczniki czyli kroniki sławnego Królestwa Polskiego. Wykorzystywał ją w kształceniu królewiczów (od 1467 roku): Władysława, Kazimierza, Jana, Aleksandra, Zygmunta i Fryderyka. W 1471 roku poprowadził Władysława Jagiellończyka na koronację do Pragi, odmówił jednak wówczas objęcia arcybiskupstwa praskiego. W 1479 roku otrzymał nominację biskupią na arcybiskupa Lwowa, jednak nie doczekał wiadomości o jej zatwierdzeniu. Zmarł 19 maja 1480 roku w Krakowie. W 1880 roku jego szczątki przeniesiono z katedry wawelskiej do Krypty Zasłużonych na Skałce.
Jan Długosz był fundatorem kościołów w Chotlu Czerwonym, Kłobucku, Szczepanowie, Raciborowicach i Odechowie. Wiążą się z nim także takie budynki jak Psałteria na Wawelu, Dom Długosza w Krakowie, Dom Długosza w Wiślicy oraz Dom Długosza w Sandomierzu.
